Η απόρρητη ενημέρωση του Αμερικανού προέδρου για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο

Αποκαλυπτικά στοιχεία για την ..στωικότητα με την οποία η Ουάσιγκτον παρακολουθούσε τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία δρομολογούσε την πρώτη εισβολή στην Κύπρο μετά το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974, αλλά και την απόλυτη αδράνεια των ΗΠΑ, παρά τις σαφείς ενδείξεις που υπήρχαν για την δεύτερη εισβολή, έρχονται στο φως μέσα από την καθημερινή Απόρρητη ενημέρωση του Αμερικανού Προέδρου από την CIA.

Ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ στην Κύπρο απευθύνει έκκληση στις «Μεγάλες Δυνάμεις» να παρέμβουν και να αποτρέψουν την δεύτερη εισβολή με την διπλωματική πίεση να ασκείται στην Τουρκία ώστε να μην επιτεθεί στην ..δύναμη του ΟΗΕ. Και τελικά με ωμότητα οι Αμερικανοί παραδέχονται ότι η Τουρκία εκμεταλλεύεται στην ευκαιρία (του πραξικοπήματος του Σαμψών) για να προωθήσει τον στόχο της ,αυτόν της διχοτόμησης της Κύπρου.

Την Απόρρητη αυτή ενημέρωση που έφθανε κάθε πρωί στο Oval Office,στο κρίσιμο διάστημα από 17-26 Ιουλιου 1974 φέρνουμε στην δημοσιότητα από τα Αρχεία της CIA.

Δημοσιεύουμε επίσης Έγγραφο της CIA με την προειδοποίηση του Γ. Κληρίδη στον Αμερικανό πρεσβευτή για συγκέντρωση τουρκικών δυναμεων ,προάγγελο του Δεύτερου Αττίλα.

(σ.σ. οι επισημάνσεις στο μεταφρασμένο κείμενο είναι δικές μας):

The President Daily Brief (17 Ιουλιου 1974) TOP SECRET

Ο ανατραπείς πρόεδρος Μακάριος που εγκατέλειψε χθες την Κύπρο με βρετανική βοήθεια , αναμένεται να φθάσει στο Λονδίνο σήμερα το πρωί. Προφανώς είναι καθ’ οδόν για την έδρα του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη.

Η υπό την ελληνική ηγεσία Κυπριακή Εθνοφρουρά ελέγχει σύμφωνα με τις αναφορές όλες τις περιοχές του νησιού και χει άρει την απαγόρευση κυκλοφορίας. Σήμερα αναμένεται η καθιερωμένη ανά εξάμηνο αλλαγή της δύναμης των 950 ανδρών. Κάθε προσπάθεια αύξησης της δύναμης αυτής η της αναβάθμισης εξοπλισμού της θα θεωρηθεί από την Τουρκία ως μεγάλη πρόκληση.

Η Τουρκική παρέμβαση στην Κύπρο είναι πλέον πιθανή και η Άγκυρα προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες πολιτικές και στρατιωτικές προετοιμασίες. Χερσαίες δυνάμεις μετακινούνται στην Νότια Τουρκία.

Οι όροι υπό τους οποίους ο πρωθυπουργός Ετσεβίτ θα μπορούσε να διατάξει στρατιωτική δράση περιλαμβάνουν :

-Ευθεία επίθεση εναντίον των Τουρκοκυπρίων 

-Την διακήρυξη Ένωσης με την Ελλάδα

-Μια καταφανώς μη αποδεκτή κυβέρνηση στην Λευκωσία.

Η Ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να υποστηρίζει ότι οι εξελίξεις στην Κύπρο αποτελούν εσωτερική υπόθεση και η Ελλάδα παραμένει στην αρχή της μη παρέμβασης στις υποθέσεις άλλων χωρών.

(το λογοκριμένο κείμενο)

Αρκετά μέλη της νέας κυβέρνησης που ανακοινώθηκε από τον «Προέδρο» Σαμψών υποστηρίζουν ανοικτά την Ένωση με την Ελλάδα.

Στην σύντομη και χωρίς απόφαση συνεδρίαση του ΣΑ του ΟΗΕ χθες , ο κύπριος εκπρόσωπος ζήτησε τα στρατεύματα που προέρχονται εκτός νησιού να σταματήσουν να παρεμβαίνουν στις υποθέσεις της Κύπρου. Έτυχε της υποστήριξης του εκπροσώπου της Σοβιετικής Ένωσης.

Το Συμβούλιο του ΝΑΤΟ συζήτησε επίσης την πιθανή εμπλοκή της Ελλάδας και τη Τουρκίας στην κατάσταση στην Κυπρο. Τα περισσότερα μέλη αισθάνονται ότι το βάρος πέφτει στην Αθηνα για να αποδείξει τους ισχυρισμούς της ότι η πολιτική της δεν εχει αλλάξει

(ακολουθεί λογοκριμένο κείμενο)

The president Daily Brief (18 Ιουλιου 1974) TOP SECREΤ

“Οι συζητήσεις για το Κυπριακό πρόβλημα αναμένεται να συνεχισθούν σήμερα στο Λονδίνο

(το λογοκριμένο κείμενο)

Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ετσεβίτ και ο υπουργός άμυνας Ισίκ συναντήθηκαν επίσης με τον με τον πρωθυπουργό Ουίλσον κι άλλους αξιωματούχους για συνομιλίες σε σχέση με την Συνθήκη του 1960 ,υπό την οποία η Βρετανια και η Τουρκία ,αλλά και η Ελλαδα είναι Εγγυήτριες της Ανεξαρτησίας της Κυπρου.

Πριν αναχωρήσει από το Ηνωμένο Βασίλειο ο Ετσεβίτ είπε στον Αμερικανό πρεσβευτή ότι θα διερευνήσει με τους Βρετανούς «όλες τις ειρηνικές λύσεις πριν εξετάσει άλλες..». Είπε ακόμη ότι η Άγκυρα ελπίζει ότι το status quo ante μπορεί να αποκατασταθεί χωρίς τουρκική στρατιωτική παρέμβαση .Ο Ετσεβίτ είπε ότι εάν το νέο κυπριακό καθεστώς διατηρήσει τον έλεγχο του νησιού ,η Τουρκία ίσως θελήσει να απέχει από την επέμβαση εάν μπορεί να υπάρξει εγγύηση για έναν διάδρομο στην θάλασσα για τους τούρκους κατοίκους του νησιού..

Η Άγκυρα είναι ήρεμη και ενώ δεν έχει υπάρξει προσπάθεια για ερεθισμό του δημόσιου αισθήματος για το Κυπριακό , όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα υποστήριζαν μια σθεναρή τουρκική αντίδραση.

Υψηλόβαθμοι Έλληνες αξιωματούχοι διαβεβαίωσαν την αμερικανική πρεσβεία ότι η Αθήνα δεν θα χρησιμοποιήσει την προγραμματισμένη γι αυτή την εβδομάδα αντικατάσταση της μισής Δύναμης των 950 ανδρών για να αυξήσει το μέγεθος της μονάδας αυτής.

(το λογοκριμένο κείμενο)

«Η Μόσχα εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση για την Κυπρο χθες το βράδυ η οποία ηταν σε μετριοπαθείς τόνους και απέφυγε κάθε υπαινιγμό ότι η Σοβιετική Ένωση θεωρεί ότι η ασφάλεια της επηρεάζεται από τις εξελίξεις στο νησί. Η Δήλωση επανέλαβε την στήριξη στην Ανεξαρτησία της Κύπρου και στην “νόμιμη” κυβέρνηση του Προέδρου Μακαρίου και απαιτεί την άμεση αποχώρηση όλου του ελληνικού στρατιωτικού προσωπικού από το νησι ..Οι Σοβιετικοί πάντως δεν υποσχέθηκαν να βοηθήσουν δραστήρια την όποια κυπριακή κίνηση για την επιστροφή του Μακάριου στην Εξουσία.
(ακολουθεί λογοκριμένο κείμενο)

PRESIDENT DAILY BRIEF 20 Ιουλίου 1974

Τουρκικά στρατεύματα από 40 πλοία και αποβατικά σκάφη άνοιξαν ένα ευρύ προγεφύρωμα στην βόρεια ακτής της Κυπρου περίπου 15 μίλια βόρεια της Λευκωσίας. Η αμερικανική πρεσβεία στην Λευκωσία ανέφερε χθες ότι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν πέριξ της κυπριακής πρωτεύουσας περιλαμβανομένου του τουρκικού τομέα της πόλης και των δρόμων που οδηγούν στις βόρειες ακτές και στο αεροδρόμιο .Προφανώς οι Τούρκοι θέλουν να διασφαλίσουν μια περιοχή στην πρωτεύουσα και κατόπιν να συνδεθούν με τις δυνάμεις που προχωρούν στο νησί από τις ακτές.

(το λογοκριμένο κείμενο)

Οι άμεσοι στόχοι της Τουρκίας είναι να εγκαταστήσει τις δυνάμεις της στο νησί και κατόπιν να διαπραγματευθεί . Πριν από την αποβίβαση των Τούρκων ο βοηθός υπουργός Σίσκο, ανέφερε την σαφή εντύπωση του ότι οι Τούρκοι είδαν την κατάσταση σαν ιδανική στιγμή για να επιτύχουν με την στρατιωτική παρέμβαση τον από μακρού στόχο τους για την διχοτόμηση του νησιού.

Οι Έλληνες ηγέτες είπαν στον Σίσκο το πρωί ,ότι εκτός κι αν υπάρξει άμεση κατάπαυση πυρός από την Τουρκία, σχεδιάζουν να διακηρύξουν την Ένωση με την Κύπρο και να κηρύξουν τον πόλεμο στην Τουρκία.

President’s Daily Brief 23 Ιουλίου 1974 Principal Developments

Οι παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός πρακτικά διακόπηκαν μόλις έπεσε το σκοτάδι χθες βράδυ αλλά ακόμη ορισμένες συγκρούσεις υπάρχουν και σήμερα .Παρά την κατάρρευση της κατάπαυσης του πυρός , οι Έλληνες και οι Τούρκοι έχουν συμφωνήσει να συναντηθούν στην Γενεύη πιθανόν αύριο για να αρχίσουν ειρηνευτικές συνομιλίες.
Οι παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός αρκετές χθες το απόγευμα, διακόπηκαν με το σκοτάδι χθες βράδυ. Οι συγκρούσεις αναμένεται να επαναληφθούν σήμερα .Οι Έλληνες και οι Τούρκοι παρά την κατάρρευση της κατάπαυσης του πυρός έχουν συμφωνήσει να συναντηθούν στην Γενεύη αυτή την εβδομάδα -πιθανόν αύριο- για να ξεκινήσουν ειρηνευτικές συνομιλίες. Οι δυο χώρες και η Βρετανία συναντώνται ως Εγγυήτριες Δυνάμεις της Κυπριακής Ανεξαρτησίας από της Συνθήκες του 1960.

(το λογοκριμένο κείμενο)

Οι στρατιωτικές ενέργειες και των δυο πλευρών πριν από την κατάπαυση του πυρός υποδηλώνουν ότι συνεχίζουν να επιδιώκουν τακτικό πλεονέκτημα στις περιοχές βόρεια της Λευκωσίας. Οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν στις θέσεις της Εθνικής Φρουράς στο “Geunyeli” δυτικά του δρόμου «Κερύνειας -Λευκωσίας βόρεια της πρωτεύουσας. Διασφαλίζοντας αυτή την περιοχή ενισχύονται οι δυνατότητες της Τουρκίας για μια επίθεση εναντίον του αεροδρομίου το οποίο βομβάρδισαν χθες το απόγευμα. Στα Ανατολικά του δρόμου οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις κατέλαβαν χωριά, που τους δίνουν την δυνατότητα να πραγματοποιούν επιθέσεις στην τουρκική πτέρυγα.

Οι Σοβιετικές στρατιωτικές αντιδράσεις στην Κυπριακή κατάσταση είναι χαμηλού επιπέδου ..Οι Σοβιετικές ναυτικές δυνάμεις παραμένουν δυτικά της Κύπρου . Η Μόσχα έχει ενημερώσει τις ΗΠΑ ότι ένα σκάφος θα φθάσει στην Λάρνακα στην νότια ακτή της Κύπρου για να εκκενώσει Σοβιετικούς πολίτες.

Σε συνέντευξη τύπου χθες ο Τούρκος πρωθυπουργός Ετσεβίτ περιέγραψε την τουρκική θέση “αμετάκλητα κατοχυρωμένη». Επέμεινε ότι η Κυρήνεια θα παραμείνει σε τουρκικά χέρια για να προσφέρει ένα άνοιγμα στην θάλασσα. Υποστηρίζοντας ότι η χώρα του είναι έτοιμη για μια λύση μέσω διαπραγματεύσεων , ο Ετσεβίτ είπε ότι η Τουρκία πάει στην Γενεύη χωρίς καμία προϋπόθεση.

(το λογοκριμένο κείμενο)

.. στην Τουρκία η επέμβαση στην Κύπρο αντιμετωπίζεται από την πολιτική δεξιά και αριστερά σαν καταστροφή.

(το λογοκριμένο κείμενο).

Φήμες για πραξικόπημα κυκλοφόρησαν ευρύτατα στην Αθήνα χθες. Η ελληνική κυβέρνηση επίσημα χαρακτήρισε τις φήμες ψευδείς.

Στην συνεδρίαση του ΣΑ χθες η προσοχή εστιάσθηκε στην ενίσχυση των Ειρηνευτικών Δυνάμεων του ΟΗΕ στην Κύπρο. Ο ΓΓ Βαλντχάιμ, πιστεύει ότι η δύναμη των 2300 ανδρών πρέπει να αυξηθεί για να επιτηρεί την κατάπαυση του πυρός. Ο Βαλντχάιμ ζήτησε από τις χώρες που έχουν τώρα δυνάμεις που υπηρετούν στο νησί (Αυστραλία, Αυστρία, Βρετανία, Δανία, Ιρλανδία, Φιλανδία ,Καναδά και Σουηδία ,να εξετάσουν την αύξηση της συμμέτοχης τους σε δυνάμεις. Οι διαπραγματεύσεις είναι σε εξέλιξη για τον ακριβή αριθμό που απαιτείται. Υπολογισμοί φθάνουν μεταξύ 4000 και 5000.
Οι ειρηνευτικές δυνάμεις που στάλθηκαν στην Κυπρο το 1964 για να αποτραπούν διακοινοτικές συγκρούσεις έμειναν στο αυστηρά προδιαγεγραμμένο πλαίσιο στην προσπαθεια τους να ανταποκριθούν στην εντολή τους στην διάρκεια των πρόσφατων συγκρούσεων.

President’s Daily Brief 25 Ιουλιου 1974 Principal Developments

Η κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο φαίνεται να εφαρμόζεται . Η Τουρκία υποσχέθηκε χθες βράδυ ότι οι δυνάμεις της δεν θα επιτεθούν στα στρατεύματα των Ηνωμένων Εθνών που επιτηρούν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας. O νέος κύπριος πρόεδρος Κληρίδης είπε ότι επιθυμεί πρόωρες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές . Είπε ότι δεν θα ήταν σοφό για τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο να επιστρέψει τώρα. Η νέα ελληνική κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει τον Μακάριο ως τον νόμιμο επικεφαλής της κυβέρνησης του νησιού.

Η κατάπαυση του πυρός φαίνεται να εφαρμόζεται. Οι μάχες σταμάτησαν στην Κυρήνεια χθες. Μόνο μερικές συγκρούσεις αναφέρθηκαν γύρω από τουρκοκυπριακά χωριά. (λογοκριμένο κείμενο) … οι Τούρκοι αποβίβασαν ενισχύσεις και βαρύ εξοπλισμό στην Κυρήνεια χθες.

Διπλωματική πίεση στην Άγκυρα απέτρεψε μια μεγάλης κλίμακας σύγκρουση μεταξύ των ενισχυμένων τουρκικών δυνάμεων και των δυνάμεων του ΟΗΕ για τον έλεγχο του αεροδρομίου της Λευκωσίας. Στην συνάντηση του ΣΑ του ΟΗΕ χθες βράδυ, ο πρέσβης της Τουρκίας ανακοίνωσε την συμφωνία της κυβέρνησης του για να μην γίνει επίθεση στις δυνάμεις του ΟΗΕ που τώρα αυξήθηκαν με βρετανικές δυνάμεις και αεροσκάφη.

(το λογοκριμένο κείμενο)

Οι πιθανότητες του Κληρίδη έναντι του Μακαρίου σε περίπτωση εκλογής θα αυξηθούν εάν, όπως ο αρχηγός του κόμματος Παπαϊωάννου είπε σε Αμερικανό διπλωμάτη χθες ,αποφασίσουν οι κύπριοι κομμουνιστές να τον στηρίξουν.. Η κατάσταση έχει περιπλακεί από την ανακοίνωση στην Αθήνα χθες ότι νέα ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει τον Μακάριο ως νόμιμο επικεφαλής της κυπριακής κυβέρνησης.

Η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του πρωθυπουργού Καραμανλή ,ανεξαρτήτως της ονομασίας της είναι κυρίως κεντροδεξιός συνασπισμός δυο κομμάτων . Η νέα κυβέρνηση του περιλαμβάνει ανθρώπους ταλαντούχους και με τεχνοκρατική εξειδίκευση , περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση στην περίοδο της στρατιωτικής διακυβέρνησης. Ο αποκλεισμός της Αριστεράς θα αποτελεί αίτια τριβών. Οι αριστεροί ηγέτες θα συναντιόντουσαν χθες να διαμορφώσουν μια έκκληση προς τον Καραμανλή ζητώντας να επανεξετάσει το στάτους τους ,ως outsiders.Η Αριστερά σχεδιάζει να ανοίξει εκ νέου μια από τις εφημερίδες της σήμερα.

President’s Daily Brief 26 Ιουλίου 1974  Principal Developments

Η Κύπρος ήταν γενικά ήρεμη χθες, αν και οι Τούρκοι συνέχισαν να φέρνουν ενισχύσεις. Οι συνομιλίες της Γενεύης για την Κύπρο άρχισαν χθες βράδυ ,όπως είχαν προγραμματισθεί.

Οι τουρκικές δυνάμεις κινήθηκαν για να ενισχύσουν τους κατοίκους μερικών τουρκοκυπριακών χωριών βορειοανατολικά της Λευκωσίας που είχαν εγκαταλειφθεί η είχαν παραδοθεί στις ελληνοκυπριακές δυνάμεις τις τελευταίες ημέρες.
Σε μια κλήση του προς τον Αμερικανό πρεσβευτή ,ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ στην Κύπρο ζήτησε από τις “Μεγάλες Δυνάμεις” να βοηθήσουν για την ανάσχεση της τουρκικής προέλασης. Τα Ηνωμένα Έθνη δεν είναι σε θέση να αποκαταστήσουν επαφή με τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις στο νησί.

Οι εκπρόσωποι της Ελλάδας , Τουρκίας και Βρετανίας συναντήθηκαν στην Γενεύη χθες το βράδυ . ΟΙ αρχικές συνομιλίες αφιερώθηκαν σε διαδικαστικά θέματα ,αν και οι Έλληνες και οι Τούρκοι αντάλλαξαν κατηγορίες για παραβιάσεις της εκεχειρίας.

Ο Έλληνας υπουργός εξωτερικών επέμεινε ότι η Διάσκεψη της Γενεύης θα πρέπει να περιορισθεί αυστηρά στην εφαρμογή της απόφασης του ΣΑ για κατάπαυση του πυρός. Ο Τούρκος ομόλογος του υποστήριξε την διεύρυνση του στόχου της ώστε να συμπεριλάβει ερωτήματα για την μελλοντική πολιτική οργάνωση της Κύπρου.

(το λογοκριμένο κείμενο)

CIA/WHSS 
CIA/ OCI/WH12 740725
25 Ιουλίου 1974

Θέμα: Περαιτέρω τουρκικές ενισχύσεις στην Κύπρο

Ο ασκών χρέη Προέδρου Κληρίδης ,κάλεσε τον πρέσβη Ντέιβις, στις 07.50 EDT σήμερα για να αναφέρει ότι έχει πληροφορίες ότι δέκα τουρκικά σκάφη εμφανίσθηκαν στην Κυρήνεια και αποβιβάζουν στρατεύματα και υλικό .Ο Κληρίδης ειρηνεύει την κίνηση αυτή σαν απόδειξη ότι οι Τούρκοι σκοπεύουν να επεκτείνουν την περιοχή ελέγχου πέραν της εγκατάστασης ενός διάδρομου από την ακτή μέχρι την Λευκωσία. Ο Κληρίδης λέει ότι οι Τούρκοι έχουν ήδη αρκετά στρατεύματα στο νησί για τον έλεγχο του Διαδρόμου συνεπώς η αποβίβασή προσθέτων δυνάμεων είναι εξαιρετικά δυσοίωνη εξέλιξη”.

(Ακολουθεί μια ακόμη σελίδα λογοκριμένη)




Του Νίκου Μελέτη










http://www.liberal.gr/