«Εμένα δεν θα με πιάσουν ποτέ αιχμάλωτο», είπε πριν αυτοκτονήσει.
«Εμένα δεν θα με πιάσουν ποτέ αιχμάλωτο», είπε κάποτε ο Άρης Βελουχιώτης - έτσι και έγινε. Ο Αθανάσιος Κλάρας, η εμβληματική μορφή της Εθνικής Αντίστασης και του ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός), δεν πιάστηκε ποτέ αιχμάλωτος. Έδωσε ο ίδιος τέλος στη ζωή του, στις 15 Ιουνίου του 1945, στη χαράδρα του Φάγκου, στον Αχελώο ποταμό. Ανακαλύφθηκε την επόμενη μέρα, σαν σήμερα.
Ο Αθανάσιος Κλάρας, λαμιώτης στην καταγωγή, γεννιέται στις 27 Αυγούστου 1905. Γόνος εύπορης οικογένειας, σπουδάζει γεωπονική στην Αβερώφεια Μέση Γεωργική Σχολή της Λάρισας, όμως σύντομα εγκαταλείπει το επάγγελμά του, για να ενταχθεί στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος και του ΚΚΕ. Η δράση του είναι έντονη και το 1928 γίνεται αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη. Η αφιέρωση του «Μιζέρια» -όπως τον αποκαλούσαν οι φίλοι του, εξαιτίας των συνεχών αναφορών του στη μιζέρια των ανθρώπων- στην κομμουνιστική πάλη έχει ως αποτέλεσμα τη φυλάκισή του, τόσο υπό το Ιδιώνυμο του Βενιζέλου, όσο και στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά.
Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, ο Αθανάσιος Κλάρας υπηρετεί στο Πυροβολικό. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, ζητά από το ΚΚΕ την οργάνωση αντάρτικου, κατά των κατακτητών. Ο ίδιος αναλαμβάνει την ηγεσία μιας ένοπλης ομάδας του ΕΛΑΣ και «βαφτίζεται» Άρης Βελουχιώτης. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το ένοπλο τμήμα του οποίου ηγείται αναπτύσσεται εντυπωσιακά και γίνεται ο πυρήνας του ΕΛΑΣ στην κεντρική Ελλάδα.
Η ρήξη με το ΚΚΕ
Η ρήξη του Άρη με το ΚΚΕ έρχεται με τη Συμφωνία της Βάρκιζας, η οποία υπογράφεται στις 12 Φεβρουαρίου του 1945 και οδηγεί στην παράδοση μεγάλου αριθμού όπλων από τους μαχητές του ΕΛΑΣ, που ουσιαστικά διαλύεται. Ο Άρης κατηγορεί την πολιτική ηγεσία του ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) για εσφαλμένη τακτική, που οδήγησε στην «εγκαθίδρυση των Άγγλων στην Ελλάδα και στη δίωξη των αγωνιστών του EAM».
Ο Άρης Βελουχιώτης μιλά σε συγκέντρωση στην Λαμία στις 19 Οκτωβρίου του 1944, μία ημέρα μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς
Σε γράμμα που έστειλε προς την ηγεσία του ΚΚΕ στις 24/3/1945, ο Άρης Βελουχιώτης γράφει:
«Η "διαφώτιση" του λαού, των οπαδών του ΕΑΜ και των οπαδών και μελών του ΚΚΕ επί της "αναγκαιότητας" της πολιτικής της Βάρκιζας είναι αστεία κυριολεκτικά και κανένα μέλος του ΚΚΕ δεν την πιστεύει. Μα και τι διαφώτιση να γίνει; Κατά ποιον ταχυδακτυλουργικό τρόπο θα μπορούσε το άσπρο να γίνει μαύρο;».
Θεωρώντας τη συμφωνία της Βάρκιζας μία «προδοσία των απλών ανταρτών», ο Άρης ξεκινάει εκ νέου τη δράση του και διακηρύττει την ανάγκη να συνεχιστεί ο αγώνας εναντίον του νέου κατακτητή. «Σ' όποια δουλειά κι αν με βάλετε, δεν θ' αποδώσω ποτέ όσα σε στρατό και πόλεμο. Άλλωστε, τώρα είναι και έξω από την όρεξή μου καθετί άλλο», γράφει σε υπόμνημά του προς την ηγεσία του ΚΚΕ, αμέσως μετά την υπογραφή της Συμφωνίας.
Η διαγραφή
Το ΚΚΕ θεώρησε ότι η στήριξη της Συμφωνίας της Βάρκιζας ήταν στρατηγικά σημαντικότερη από τη στήριξη του Βελουχιώτη. Ο Άρης πιστεύει ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, θα τον στηρίξει. Όμως είναι η ώρα που η ηγεσία διαμηνύει στις κομματικές οργανώσεις «ούτε ψωμί ούτε νερό στον δηλωσία "Μιζέρια" Αρη». Προς διάψευση του Βελουχιώτη, μονόστηλο του Ριζοσπάστη αναφέρει στις 12 Ιουνίου του 1945:
«Ο σ. Ζαχαριάδης μας ανεκοίνωσε ότι η ΚΕ του ΚΚΕ, αφού συζήτησε πάνω σε εκθέσεις που ήλθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις, αποφάσισε να καταγγείλει ανοικτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Αρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια). Ο Βελουχιώτης και ύστερα από τη σύναψη της Συμφωνίας της Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του. Η δράση αυτή, που μονάχα την αντίδραση μπορούσε να εξυπηρετήσει, γιατί της έδινε όπλα για να κτυπά το ΚΚΕ, να παραβιάζει τη Συμφωνία της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της, δεν επιτρέπει πια καμμιά καθυστέρηση για την ανοιχτή καταγγελία του Αρη Βελουχιώτη».
Λίγες ημέρες αργότερα, ο Ριζοσπάστης θα έκανε αναφορά «στην πρώτη προδοσία» του Άρη προς το ΚΚΕ, κάνοντας έμμεση αναφορά στη δήλωση μετανοίας που υπέγραψε ο Άρης κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά:
«Το ΠΓ ενέκρινε τη δημοσίευση στο "Ριζοσπάστη" της απόφασης της 1ης Ολομέλειας της ΚΕ για τον Άρη Βελουχιώτη. Ο Κλάρας, αφού μια φορά πρόδωσε και αποκήρυξε το ΚΚΕ γιατί λύγισε μπροστά στην τρομοκρατία του Μανιαδάκη (σ.σ.: υπουργός Δημόσιας Ασφαλείας του Μεταξά), ξαναζήτησε στον καιρό του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα να αγοράσει ξανά με το αίμα του την προδοσία του εκείνη που αναγνώρισε και καταδίκασε. Το ΚΚΕ τού 'δωσε τη δυνατότητα αυτή. Σήμερα όμως σε μια δύσκολη και κρίσιμη στιγμή, από δειλία και φόβο, παρά τις υποσχέσεις και τη συμφωνία που στα λόγια έδειξε, απειθαρχεί πάλι, ξαναπροδίδει το ΚΚΕ με την τυχοδιωκτική και ύποπτη δράση του που μονάχα τον εχθρό ευνοεί. Στο ΚΚΕ δεν έχει θέση κανένας οσοδήποτε ψηλά κι αν στέκει και οσοδήποτε μεγάλος κι αν είναι, όταν οι πράξεις του δεν συμβιβάζονται με το κοινό συμφέρον και όταν παραβιάζεται η δημοκρατική εσωκομματική πειθαρχία».
Εξώφυλλο του Ριζοσπάστη της 4/3/1945, όπου εκφράζεται η ανάγκη να εφαρμοσθεί η Συνθήκη της Βάρκιζας.
Το ΚΚΕ θεώρησε τη διαγραφή του Άρη ένα θέμα κομματικής τιμής, απέναντι στην οποία δεν μπορούσε να εξαιρεθεί κανείς, ούτε ο ίδιος ο Βελουχιώτης: «Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας ο Θανάσης Κλάρας ή Άρης Βελουχιώτης συνεχίζει τη δράση που μόνο την αντίδραση εξυπηρετεί και ξέχασε την υπόσχεση που είχε δώσει στο Κόμμα, όταν το 1942 ζήτησε να χρησιμοποιηθεί, καθώς και τις υποχρεώσεις που έχουν τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ. […] Για τους λόγους αυτούς και ανεξάρτητα από τις υπηρεσίες που προσέφερε στον αντάρτικο αγώνα, το ΚΚΕ δεν δίστασε ούτε στιγμή και τον διέγραψε».
Μάλιστα, η ηγεσία του κόμματος καυχιόταν για τη διαγραφή του Άρη Βελουχιώτη, ως δείγμα κόμματος αρχών. Διαβάζουμε στο Ριζοσπάστη της εποχής: «Το γεγονός αυτό είναι κάτι πρωτοφανές για τους φαυλοκράτες της αντίδρασης […] Ποτέ ελληνικό πολιτικό κόμμα δε μας συνήθισε με τέτοιου είδους πράξεις όπως αυτή που έκανε χωρίς δισταγμό το Κόμμα. Κι αυτό πιστοποιεί για μία ακόμα φορά την ανώτερη πολιτική ηθική με την οποία είναι διαποτισμένο το ΚΚΕ».
Ο αστικός τύπος μεταδίδει την είδηση της αποκήρυξης του Άρη Βελουχιώτη από το ΚΚΕ.
Ο θάνατος του Άρη
Η διαγραφή του Άρη συνέπεσε με τις τελευταίες ημέρες ζωής του. Στις 15 Ιουνίου 1945, ο Άρης Βελουχιώτης βρίσκεται στη Χαράδρα του Φάγκου, στη Μεσούντα Άρτας. Παρακρατικές ομάδες πυροβολούν στα τυφλά με αυτόματα, όμως δεν τολμούν να προχωρήσουν εναντίον του. Ο δισταγμός των παρακρατικών να προχωρήσουν δίνει στον Άρη τη δυνατότητα να σωθεί με τους αντάρτες του. Όμως δεν το θέλει. Όπως λέει ο Διονύσης Χαριτόπουλος στο βιβλίο του Άρης, ο Αρχηγός των Ατάκτων (εκδ. Τόπος), «σε δύο μήνες θα έκλεινε τα 40 και έδειχνε ήδη γερασμένος· γύρω από τα λυπημένα μάτια του είχαν εμφανιστεί βαθιές ρυτίδες και τα γένια του είχαν γεμίσει άσπρες τρίχες».
Ο Άρης είχε από καιρό αποφασίσει ποιο θα ήταν το τέλος του. Τις παλιές καλές ημέρες έκανε παρέα στο βουνό με τον λοχαγό Κουταλίδη, που έπαιζε στο βιολί κάποια κλασικά κομμάτια. Κάποια στιγμή. ο λοχαγός του είπε ότι μοιάζει με τον επαναστάτη Pugachev, που δημιούργησε στρατό, όπως ο Άρης και κυριάρχησε σε μεγάλο τμήμα της τσαρικής Ρωσίας. Στο βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου διαβάζουμε τον διάλογο που ακολούθησε:
O αρχηγός τον ρώτησε με νόημα:
– Θυμάσαι το τέλος του;
– Ναι, απάντησε ο λοχαγός. Κυκλώθηκε από τα τσαρικά στρατεύματα, πιάστηκε αιχμάλωτος και το κεφάλι του έμεινε κρεμασμένο για ημέρες σε κοινή θέα.
– Εμένα όμως δε θα με πιάσουν ποτέ αιχμάλωτο.
– Θυμάσαι το τέλος του;
– Ναι, απάντησε ο λοχαγός. Κυκλώθηκε από τα τσαρικά στρατεύματα, πιάστηκε αιχμάλωτος και το κεφάλι του έμεινε κρεμασμένο για ημέρες σε κοινή θέα.
– Εμένα όμως δε θα με πιάσουν ποτέ αιχμάλωτο.
Ο Άρης Βελουχιώτης δεν πιάστηκε ποτέ αιχμάλωτος. Όπως και ο σύντροφός του Τζαβέλλας, που όταν άκουσε τον πυροβολισμό της αυτοκτονίας, έπεσε πάνω στο άψυχο σώμα του Άρη λέγοντας, «Τι έκανες! Τι έκανες!». Στη συνέχεια, ο Τζαβέλλας τράβηξε την περόνη μιας χειροβομβίδας και αγκάλιασε τον αρχηγό του. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, η έκρηξη έσκισε τη σιωπή της χαράδρας.
Την επόμενη ημέρα, οι δυνάμεις του Εθνικού Στρατού βεβήλωσαν το πτώμα του Άρη Βελουχιώτη και του συντρόφου του Τζαβέλλα, σε μία από τις πιο φρικαλέες εικόνες του Εμφυλίου Πολέμου. Μετά την αναγνώρισή τους, τα άψυχα σώματα αποκεφαλίστηκαν και τα κεφάλια των δύο ανταρτών περιφέρθηκαν σε διάφορα χωριά, όπου γίνονταν γλέντια, για να καταλήξουν στην πλατεία Ρήγα Φεραίου στα Τρίκαλα. Εκεί, τα κρέμασαν σε δημόσια θέα και ακολούθησε γιορτή με νταούλια και χορούς.
Τα κεφάλια του Άρη Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα σε δημόσια θέα.
Η πολιτική αποκατάσταση
Το 2011, το Κομμουνιστικό Κόμμα αποκατέστησε πολιτικά τον Άρη, δικαιώνοντάς τον για την άποψη που είχε διατυπώσει όσον αφορά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, την οποία το κόμμα πλέον κρίνει ως υποχωρητική και συμβιβαστική. Ωστόσο, το ΚΚΕ μέχρι σήμερα δεν έχει αποκαταστήσει την κομματική ιδιότητα του Άρη, αφού, σύμφωνα με την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ του Ιουλίου 2011, «η διαφωνία του Άρη με τη Συμφωνία της Βάρκιζας δεν δικαιώνει τη στάση του απέναντι στη συλλογική θέση του Κόμματος και την παραβίαση από αυτόν της κομματικής πειθαρχίας, καθώς και την αξιοποίηση από τον Άρη της φήμης και του σεβασμού που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ […] Η στάση του αυτή, που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, δεν καθιστά δυνατή τη μετά θάνατον αποκατάσταση και της κομματικής του ιδιότητας».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου